Cadun qu’ac sap, l’eveniment qu’estoc l’encausa de la Purmèra Guèrra Mondiala estoc l’assassinat a Sarajavo de l’archiduc d’Austria-Ongria, Frantz-Ferdinand. Aquò’s causa sabuda.

Mes çò qu’es mens coneishut, es qu’aquesta accion estoc preparada … a Tolosa!

Tot se debanèc dens un estanquet de la Plaça deu Capitòli qu’existís totjorn e que s’apèra d’un beròi nom occitan: lo Bibent per tres estudiants qu’èran inscrits a la facultat de lètras.

Mes deishèm la paraula a Jean-Jacques Rouch, qu’escrivoc aquò dens lo líber “Tolosa, vila ròsa”:

“Es en terrassa deu Bibent, un deus mès polits estanquets de la Plaça deu Capitòli, que tres estudiants sèrbes sòcis de la societat secrèta paneslava La Man Negra, an imaginat en genièr de 1914, los plans de l’assassinat que costère la vida, lo 28 de junh, a Sarajevo, a l’archiduc d’Austria, Frantz-Ferdinand. La macabra ironia de l’Istòria hè que lo complòt que botèc lo huec a Euròpa s’ordiscoc a unas camadas deu burèu de la Comuna qu’avèva, unas annadas au davant, aucupat Joan Jaurès, l’arsecós apòstol de la Patz, lavetz qu’èra adjunt au Conse de Tolosa, en carga deus ahars sociaus.”

Aquesta “anecdòta”, se podèm díser, es notificada tanben suu siti deu Bibent, mes aquò sembla vénguer de la medisha hont, es a díser deu Jean-Jacques Rouch.

Èi doncas cercat una confirmacion. Purmèr sus Wikipèdia, mes la pagina en francés que pertòca l’atemptat de Sarajevo menciona pas brica ni Tolosa ni quitament un encontre a l’estrangèr. Bon, es la pagina en francés …

Pr’amor que, suspresa, sus la pagina en anglés, tot es clarament explicat:

“ … Apis’s righthand man and fellow Black Hander, Serbian Major Vojislav Tankosić, who by this time was in charge of guerrilla training, called a Serbian planning meeting in Toulouse, France. Amongst those summoned to the Toulouse meeting was Muhamed Mehmedbašić, a Bosniak carpenter from Herzegovina.”

Çò que balha en occitan:

“… lo braç dret d’Apis e companh de la Man Negra, lo major Vojislav Tankosić, qu’èra a l’epòca en carga de la formacion de la guerilha, a convocat una amassada de planificacion sèrba a Tolosa, França. Au demiei de las personas convocadas se trobava Muhamed Mehmedbašić, un hustèr bosniac de Herzegovina.”

Èra doncas vertat, aquesta tarribla matèra comencèc en çò nòste!