A partir del 14 d’octòbre de 2025 los utilizaires de Windows 10 auràn un sistèma operatiu vulnerable. En efièch, a comptar d’aquesta data Microsoft quitarà de provesir de mesas a jorn. Los problèmas de seguretat seràn pas mai corregits, a mai sián vivament espleitats pels piratas e autres enganaires. Valent a dire que consultar son compte en banca, realizar de crompas, o consultar sos corrièrs, seràn d’activitats riscadas.

Risc de captura dels senhals, risc d’usurpacion d’identitat, risc que l’ordenador fòrme part d’un malhum de robòts atacaires, risc de pèrda de donadas, risc de demanda de rescat, etc.

La primièra solucion per evitar totes aquestes risques e demorar a jorn es de metre a nivèl l’ordenador en installant Windows 11. Mas serà pas totjorn possible a causa de la configuracion materiala requerida per executar lo sistèma operatiu novèl.

Per vulgarizar cal un processor Intel Core d’ochena generacion o un processor AMD Ryzen de tresena generacion. S’avètz un ordenador de burèu, podètz cambiar los compausants mas aquò serà pas facil amb un ordenador portable. Doncas, qué fasèm? Crompam un ordenador novèl?

Non pas, vejam las solucions alternativas.

Podètz gardar vòstre ordenador mai longtemps en cambiant de sistèma operatiu. Per aquò far, se cal dobrir al monde de Linux. Escrivi sovent sul monde del logicial liure perque participi a un molon de traduccions. La rason es simpla, utilizi una distribucion Linux cada jorn e m’agrada d’aver mos logicials en occitan, tot ben integrats a la rèsta del sistèma, en lenga nòstra tanben. La disponibilitat de la lenga occitana serà un dels avantatges de passar a un sistèma operatiu liure.

Anirai pas dins lo detalhs mas me prepausi de vos far una introduccion rapida. Me concentrarai sul cas d’Ubuntu perque es sovent es una distribucion que los debutants afeccionan.

L’installacion:

se realiza amb una clau USB o un DVD. Aprèp reglatge l’ordenador pòt aviar a partir de la clau o del DVD e non pas del disc dur. Poiretz ensajar lo sistèma, verificar que vòstre material es reconegut e fonciona. Atencion, un sistèma lançat via una clau USB o un DVD es plan mai lent a reagir, aquò es pas lo rebat del foncionament qu’aurà la distribucion un còp installada sul disc dur.

Òm pòt installar una distribucion en utilizant tot l’espaci del disc dur o optar per una installada ont lo disc dur albèrga mai d’un sistèma. Auretz la possibilitat de causir quin sistèma amodar al lançament de l’ordenador. Notatz que de la distribucion Linux estant auretz la possibilitat de navigar demest vòstres fichièrs costat Windows.

L’environament de burèu

Escriguèri un article a prepaus d’aqueste tèma: los environaments de burèu Linux

En brèu, podètz installar Ubuntu brut, amb GNOME, mas se vòstre ordenador es un pauquet ancian, causir un autre environament de burèu es conselhat. Xubuntu es la version d’Ubuntu amb XFCE, un burèu leugièr amb un bon nivèl de traduccion. Una autra alternativa es Ubuntu Budgie, provesís un espaci sobre mas elegant.

D’aquí octòbre, avètz léser de vos assabentar e aprendre a far durar vòstre ordenador.