Lo patrimòni arqueologic d’un país es una compausanta importanta de l’identitat dei pòples. Es ansin que lei bretons se son sasit de la redescubèrta dempuei lo sègle XIX dau megalitisme armorican e an ajustat, plan justament, aquela extraordinària abondància arquitecturala entre sei simbòls identitaris. Lei pèiras levadas antropomòrfas de Filitosa jògan un ròtle pron semblable dins la cultura còrsa.

En Occitània, l’arqueologia a revelat mai que d’un periòde màger, çò qu’a benlèu limitat aquela focalizacion simbolica. La cultura populara s’es apropriada lei baumas ornadas de l’oèst, amb lei frescas de Las Caus ò dau Puèg Mèrle coma formas arquetipalas. A aqueste prepaus, lei occitanistas an benlèu pas encara realizat la fòrça unificatritz que s’amaga darrier la descubèrta e la valorizacion dei baumas de Chauvet e de Cosquer, que balhan a l’art parietau dau paleolitic una dimension pan-occitana. L’autra pontannada afectivament investida es probablament lo periòde galloroman, amb la multiplicacion de sites emblematics lòng de l’arc mediterranèu e dins la vau de Ròse. Mai es encara un periòde onte Occitània a jogat un ròtle culturau màger e que demòra dins l’ombra de nòstra reconeissença collectiva: es lo neolitic, e aquò per dos còps.

Se coneis de fes vagament l’existéncia deis estatuas menirs dau Roergue mai se realiza rarament que, non solament son domeni reau despassa largament l’Avairon mai que l’important grope Ròse-Durança amb son extension fins ai vaus deis Aups li dona una dimension que recobrís fin finala una part fòrça granda d’Occitània. Aquela cultura de la representacion figurativa rend visible l’enraiçament meridionau dei tèrras d’Òc a la fin dau neolitic, au moment que la mitat nòrd de França favorizava lo desvolopament d’una arquitectura totjorn mai monumentala e una ornamentacion mai que tot abstracha ò simbolica amb la cultura «Sèina-Oise-Marna».

Pasmens, es mai que tot a la debuta dau neolitic que la plaça d’Occitània èra privilegiada, dau temps dau procèssus de neolitizacion de l’Euròpa occidentala. Tre lo VIen millenari avant J-C, de pichons grops de cultivators son venguts s’installar sus lei còstas provençala e lengadociana quora tot lo país èra encara poplat per de comunautats de caçairas-culhèires. Venguts d’Itàlia, aquelei colons practicavan una activitat agricòla sedentària ò pastorala e mieg itineranta. Fabricavan de terralhas ornadas amb de motius imprimits dins la tèrra mòtla avant de la secar, d’aquí son nom de «cultura de la ceramica imprimida». Es en generau resumit dins lo nom italian de cultura impressa. Lei grops impressa se son escampilhats fins en Catalonha, mai es una branca derivada que cambièt en prefondor l’economia dau país e fondèt per lo premier còp una unitat cultura occitano-catalana vertadiera. Aquesta es denomenada «cardiala» amòr de sa costuma longtemps perseguida d’imprimir sei vas amb una cauquilha de cardium. Au Ven millenari, la cultura impressa-cardiala s’espandiguèt en Occitània tota, deis Aups jusca l’Ocean, quora l’autre camin de neolitizacion, vengut dau Danubi per l’Alemanha, èra pas encara arribat en Belgica.

I a quauquei mes leis arqueològs de l’Inrap an descubèrt un ostau cardiau a Cavalaire, a l’ocasion de cavaments de sauvament. Datat de 4800 ans AvC, es un testimòni dei rars d’aqueu neolitic ancian meridionau, que s’apond ais estructuras d’abitat ja conegudas a Pèira Signada, dins la comuna de Portiranhas.

Èra bastit amb una basa de pèira, çò qu’anóncia una dei particularitats dau futur neolitic provençau, que favorizava lei pichoneis unitats en pèira seca puslèu que lei grandei maisons de fusta de l’Euròpa centrala e dau nòrd. Lo contèxte dau site a pas permés de trobar d’estructuras vilatjanas alentorn, ni de traças de tèrras cultivadas. Pasmens, l’imaginacion se platz a retraçar la vida d’aquelei premiers païsans d’en riba de mar.

Lei mèdias an parlat lèu-lèu d’ostau mai ancian en Provença. Es probablament pas lo cas e d’autrei descubèrtas nos espèran encara. Mai es certanament una invitacion a servar una memòria lònga dau país nòstre. Lo neolitic ancian es estat un grand moment de civilizacion en Occitània e en Catalonha. L’abséncia de monuments a tendéncia a nos o far negligir, es a nosautreis de ne’n preservar la memòria.

🎥 La plus ancienne maison du néolithique en PACA dévoilée par le chantier du parking de Cavalaire. Une maison bâtie 5.400 ans avant notre ère. pic.twitter.com/YrCJWXQUce

— ici Provence (@ici_provence) January 14, 2025