La setmana passada caminèri sus la còsta dins lo sud-èst d’Austràlia.

I aviá un avís, fixat sus un pòst de fusta aspra. Diguèt que lo grop d’arbres, coma de grands campairòls, que m’entornejava èra tot çò que demorava d’un bòsc de Moonah (Melaleuca lanceolata), que sas comunautats animalas èran estadas destruchas per de rainals e de gats e que sas plantas luchavan per subreviure una invasion de marridas èrbas non australianas. Tot aquò èra agravat, çò disiá, per una esplechacion economica de la tèrra, brica responsabla.

Aquel abitat fa partida de l’ecosistèma de las zònas umidas de Swan Bay, qu’abriga 200 espècias d’aucèls, quitament de nombroses enòrmes de cignes negres e de pelicans.

Dos jorns mai tard èra una fèsta nacionala. De retorn a Melbourne, èri dins un tren qu’anava al quartièr central dels afars. Per la fenèstra, vesiái sièis o sèt personas s’agachar entre qualques matas arbustivas al bòrd del camin de fèrre. Devinèri que cosinavan sus un barbacoa. Mas alara, a mesura que passavam, èran en realitat de volontaris, plantant d’arbres pichons per emplenar de lacunas dins la vegetacion.

Pertot a Melbourne, las entrepresas, grandas e pichonas, balhan d’omenatges simbolics als aborigèns, dins lors veirinas e lors declaracions corporativas: «Sèm fièrs de reconéisser los Proprietaris Tradicionals d’aquela tèrra, los pòbles Wurundjeri Woi-wurrung de la nacion Kunin e de far omenatge a lors Ancians passats e presents».

Dins las carrièras de Melbourne se rescontra gaireben degun que semble aborigèn. E al cap de qualques jorns te demandas s’an totes estats tuats per de colons blancs.

Mas, pauc a cha pauc, començas de n’apercebre un o dos, aicí e aquí, en mendicant de noiridura o d’argent davant los supermercats.

Los aborigèns formavan un grop vast e complèx de nacions, amb una cultura rica e transcendentala. Mas èran massacrats, dispersats e, fins a recentament, marginalizats pels immigrants europèus e lors govèrns, que perseguiguèron una politica de purga culturala. De generacions entièras de joves aborigèns (uèi apeladas «Generacions perdudas») foguèron raubats de lors comunautats per la fòrça e assimilats dins lo sen de familhas e d’institucions europèas. La tòca èra de copar lor identitat en empachant la transmission culturala e lingüistica dels parents e pepins als joves.

En sejornant a Melbourne, esperavi rescontrar almens un o dos d’entre eles, per lor parlar sus lor passat e sus qual que siá l’espèr qu’an de recuperar lor eiretatge cultural perdut.

Un matin, mentre qu’esperavi lo pichon òme verd a un passatge de pedons, faguèri un còp d’uèlh a man drecha. Al costat de ieu i aviá un grand jove aborigèn, fièr e capinaut, agachant drech, de delà la carrièra. Èri estabosit. Se semblava del darrièr nòble subrevivent d’un pòble gloriós, que cresiái alara completament atudat. Mas quand èri a mand de li parlar, remarquèri un tressaliment, coma una descarga electrica, que corriá del canton de son uèlh, lo long de sa cara, fins a sa maissa. Puèi un autre tremol, e se metèt a mormolhar de mots inaudibles mas passionats a el meteis, coma se se disputava amb lo fantauma del passat de son pòble.

Lo pichon tip rog tremolèt e lo pichon tip verd s’aluquèt. Crosèrem la carrièra costat a costat e anèrem cadun de camins diferents.