En tot me passejar per carrèra èi legit aquesta frasa … tatoada suu braç d’un tipe. Bon, i avèva mès qu’aquò que muishava plan las idèias nacionalistas franchimanda de la persona, en particular una mapa de França dambe l’inscripcion: Gallia patria nostra.

M’auré agradat de discutir dambe eth sus la realitat o l’invencion de Gàllia per la Tresau Republica (sabètz ara qu’es un de las meunas tintèinas), mes n’avoi pas lo parat. Per contra es la frasa Si vis pacem para bellum, acompanhada peu dessenh d’una brave coteràs plan agusat, que m’es demorada a l’esperit.

Solide, aquesta frasa retrenís d’un biais particular en aqueste periòde o la mòda es au rearmament de las armadas deus Estats.

Çò d’enganaire dens aquesta frasa, es l’emplec deu singular. Se pòt imaginar doncas una situacion particulara on, se lo tipe es fòrça musclat, i a pas degun que’u va vénguer embestiar. Aquò pòt semblar logic. Mes au nivèu d’un Estat, es quicòm mès.

Ne cau pas desbrembar que la Purmèra Guèrra Mondiala estoc precedida per un periòde de rearmament poderós qu’ajudèc pas d’empachar, solide, lo gran masèl que seguiscoc, au contra.

Las guèrras, en generau, son hèitas per Estats qu’i son aprestits o pas? Sufís pas que’s demandar aquò per comprénguer que la “logica” de la frasa es complètament faussa. Pr’amor que, tanben, aqueste díser hè créser que n’i a pas qu’un sol biaish d’evitar la guèrra que seré de muishar los muscles. L’escambi, l’escota, la negociacion e la diplomacia son pas compreses dens aqueste biaish de pensar.

Imaginatz coma la pujada deus budgèctes militars deus países d’Euròpa occidentala pòt estar aisidament utilizada per la poderosa propaganda russa per hèr crèser a la populacion que seràn lèu atacats e que, per evitar la guèrra … la les cau aprestir. Aquò s’apèra un cèrc viciós, non pas?

Sustot que las populacions d’aquesta Euròpa occidentala son dejà convençuts per la lora poderosa propaganda que Rùssia a rearmat e que eths, Europencs, seràn lèu atacats.

Hèr créser a la populacion qu’i a un dangièr a l’endehòra de las frontièras es quicòm de pro classic e pro ancian dens la tecnica de governar, mes caleré pas qu’aquò mie a un vertadièr conflicte armat.

Jo qui èi passat mon joenèr en tot créser çò que disèvan, que lo hèit d’aver una bomba atomica empachava lo país d’estar atacat, semblaré que m’ajan condat una fabla per drollets, o lavetz es ara que’ns condan farlabicas?

La morala d’aquesta istòria, per jo, es que la bona frasa deveré estar:

Si vis pacem, para pacem…