La lenga que devien, a mei anar mei, l’obsession màger de tot occitanofòne o de tot occitanista — qu’èi tostemps desseparat los dus mots o meilèu los dus concèptes qui con·honen dauvuns deliberadament, entertienent atau ua cèrta confusion ideologica. Qu’ei com la tinta deu calamar qui’u permet, com ac sabetz, de huéger a hum lo becut marin qui miaçava de’u gahar, avalar e engolir. Non disi pas aquò entà descreditar lo tribalh ingrat e continú deus lingüistas. Briga. Pro que sèi que son indispensables a la subervita de la lenga qui utilizi ací entà m’exprimir, e a la soa vita uei e doman!
 
Mes que parli atau per’mor que’m soi avisat de que sus Jornalet, un hèish d’articles que pertòcan a la lingüistica. D’era que i auré hèra a díser shens estar lingüista professionau, mes non m’interèssa briga de m’aviar suu camin reboishut de la contracarra. D’aulhors, lingüista, quan seré amator, ne’n soi pas. Que tempti umblament, e n’ei pas ua postura ipocrita, d’estar un autor de lenga occitana e de Gasconha (que deverí díser de Bearn, sonque entà desagradar aus qui m’arcastan, tot dia qui hè Diu, d’estar neishut de l’auta part de la Mediterranèa) e tanben de lenga francesa, per’mor que soi atau hèit: qu’escrivi com ac voi e non pas com ac volerén uns quants “predicaires de tota mena, diplomats ès revolucion” (segon los mots de Claudi Martí). Per’mor d’aquò, que volerí uei parlar de çò qui dab aquera lenga e’s hè, e’s harga, “l’escuranhós objècte deu desir” de tots los qui la parlan, l’escriven o l’espudeishen, la literatura.
 
Felip Gardy, dens lo son famós obratge “Une écriture en archipel: cinquante ans de poésie occitane (1940-1990), parescut en 1992 a las edicions Fédérop, que’ns disè que la creacion literària qu’avè fin finala fondat la soa legitimitat sus la soa capacitat a víver la pregonda unitat e diversitat de la lenga occitana dens l’esbarrisclada deus sons actors màgers, qui creèn après 1944 (creacion de l’I.E.O a Tolosa) la literatura modèrna e postmodèrna, arrèrhilha e hilha deus trobadors, deus barròcs e deus autors màgers deu Felibritge; que voi parlar de Renat Nelli, Max Roqueta, Marcèla Delpastre, Robèrt Lafont, Bernat Manciet, Fèliç Castanh (que’n desbrombi, solide). Prosadors, poètas, pensaires d’un monde estranh, flotejant, pausat atau com ua febla naviòla sus ua mar grana, islas unicas, mes formant totas amassa ua isclada. Mes dab l’inexorabla escorruda deu temps, a la quau e’s horneish la deriva continua deus continents, las islas aqueras (uas, mei lusentas, que desparescón, d’autas que’s carèn, d’autas enqüèra que desparlèn), que semblèn d’esvalisà’s. L’isclada, tròp flaca, que deishava alavetz un gran continent, adversari e a bèths còps companh de rota, la literatura francesa, devorar un còp de mei las islas demoradas vitècas e qui ensajavan de subervíver, de s’escapar de la bolimia obsessionau deu centralisme francofrancés, dont la literatura francesa ei la metafòra extrèma.
 
Que’m brembi ad aqueste prepaus, deu “post-scriptum I.” de Fèliç Marcèu Castanh dens “Occitaniste 2” quan rapòrta aquesta frasa de Manciet: “N’èi pas nat aute capdulh que París!” Qu’ei çò qui’u permet la distanciacion, practica tostemps mauaisida, en França, entà un escrivan qui’s cèrca. La sola distanciacion radicau, entà qui estó neurit a las escòlas francesas, qu’ei l’adopcion d’ua auta lenga, l’occitana per exemple. E l’adesion a ua auta literatura, qui a ua auta tòca de cara a la realitat francesa (…)”
 
Çò qui serem dongas vaduts los autors de 2012, qui demoram en França? Islòtas a jamei desseparadas, desmaridadas? Qui sap? Los gascons que legerem los provençaus, qui legerén los lengadocians, qui per eths e legerén los lemosins e los vivaroaupencs, aquestes legent tots los autes e recipròcament, dens un aròu vertuós. Lo debat qui aviè augan lo Cirdòc, au parat de l’Estivada de Rodés, a prepaus deus qui de que n’i a e gausan aperar nòrd-occitans que ns’amuisha que lo debat n’ei pas briga clavat. T’on a passat l’isclada? T’on s’estanca lo continent?
 
Per aquò, que vei, e que’vs poish díser que’m hè beròi gai d’ac véder, lo Pen Club Òc, qui èra estat abandonat peus escrivans de noste, sauvat per Joan Frederic Brun, Joan Claudi Forêt, Rotland Pecot, Joan Guilhem Roqueta, Sèrgi Carles e un sarròt d’autes escrivans d’expression occitana. Qu’amassa la màger part deus creadors occitans, autanplan los eretèrs de la tradicion felibrenca provençau. Lo Pen Club Internacionau que vien de’u tornar adméter, que l’a recebut e hestejat, e que’s pareish que lo Pen Club francés e sostien shens chanquejar los nostes esfòrç per la reconeishença per la comunitat internacionau e, perqué non, per França, de la lenga occitana e de la soa expression emblematica, la literatura.