Que vengui de liéger eth tòn, article adreçat a jo, en Jornalet. Jo tanpòc te coneishia enquia ara, mès en acabar-lo qu’ è constatat qu’as ua sòrta de propension a capvirar era realitat e deformar-la interessadament. Non sabi se respon a ua question personau, que demori que non, mès tanplan que m’a semblat reconéisher en tòn discors ua vielha cançon  des mèns adversaris politics qu’ara, semble, se’n servissen de tu entà interpretar-la.
 
En prumèr lòc qu’ei important de saber qu’en mèn article en Jornalet parlaua coma membre deth grop de ponents dera Lei d’Aran que, amassadi en Les en mes de seteme, aprovèren ua resolución nomentada dera vila de Les, ena quau se daue supòrt ath CPLO, en tot soslinhar un principi pro fondamentau tara unitat d’ua lengua, a saber, era existéncia d’ua unica autoritat lingüistica tà garantir justament era sua unitat. Un document public hèt tà clarificar es posicions des que, coma tu, tergivèrsen eth sòn esperit. E en tot cas, ei un document que, tà evitar era tua sospeita ei signat, reïtèri, pes ponents des diuèrsi partits que votèren a favor dera Lei, çò qu’ei, en açò coincidiràs damb jo, ua espròva dera sua transversalitat.
 
Que veigui qu’ara eth tòn interès ei de desacreditar ath messatger, mès que serie plan qu’expliquèsses es motius en lòc d’illustrar damb faussetats aquerò que tu nomentes “desorientacion”. Era mia umila opinion, en aguest cas, compartida per toti es auti ponents, se sosten peth hèt d’èster un representant public des aranesi e des catalans, çò que me da ua legitimitat que, maugrat que non compde damb eth tòn reconeishement, aguest òc que l’è de fòrça gent a qui me cònste que se senten respresentadi per jo. E ei en aguest sens que pensi e reafirmi, que s’era Generalitat impulse ua acadèmia en Aran sense eth supòrt des institucions occitanes generarà un conflicte semblant ath des qu’impulsen acadèmies deth catalan en Valéncia, Aragon o ena Catalonha Nòrd, se bèth dia arribe aquera situacion.
 
Totun, voi desmentir es tòns argumentaris per èster faussi e tergiversadi:
 
Era Lei der Occitan, aranés en Aran siguec ua lei artenhuda en temps deth tòn denostat president Montilla, ei a díder, deth govèrn d’entesa a on eth partit socialista ère majoritari. E siguec gràcies ara posición d’Unitat d’Aran laguens deth PSC qu’aquera Lei siguec ua realitat que jamès artenhérem enes 23 ans de govèrn de CiU, que justament hè dus ans dejà que l’a desbrembada laguens deth calaish. Non deisharè pas de reconéisher tanben eth ròtle fondametau deth vicepresident Josep Lluís Carod Rovira òme compromés damb Occitània.
 
Ei faus, absoludament faus, que s’age promoigut un manifèst antioccitan des deth Conselh Generau, e tanpòc des d’Unitat d’Aran, partit ath quau li cau autrejar entre d’auti mèrits, eth d’auer promoigut era actuau simbologia d’Aran vinculada ara crotz d’òc, quan en Aran tot just se parlaue d’occitanitat. Aqueth manifèst reivindicant er aranés, siguec de totes es escòles araneses, e de fòrça estaments civius e politics en favor der usatge dera varianta aranesa e non implique cap de negacion dera unitat dera Lengua ne deth prigond respècte que mos merite. Sonque ua interpretacion interessada e mauintencionada ne pòt hèr aquera lectura.
 
Ei en aguest madeish sens que s’exprèssen es mocions a qué hès referéncia en tòn escrit. E per s’ei deth tòn interés, dider-te qu’era incoeréncia, en tot cas, ei d’aqueri que non signèren aqueth manifèst e totun, an votat a favor des resolucions deth Conselh en aguest madeish sens reclamant er usatge dera nòsta varianta per part des administracions catalanes. A on ei eth problèma?
 
Que respècti ad aqueri que trebalhen en estàndard mès, jo encara no’n coneishi cap d’estandard ne occitan generau que sigue reconeishut e pactat per ensem des institucions occitanes, quan i sigue me sentirè erós de compartir-lo damb toti es occitans. En tot cas, era volentat de respectar era nòsta varianta ei mès que fondamentada en ua societat a on era identificacion lingüistica ei tan febla com era que i a aué ena societat aranesa.
 
Sus es debats deth Parlament, cau díder que virèren ath torn de dus ahèrs principàus: eth deth nòm dera lei e sus er IEA. En aguest cas que te remèrqui, que çò que ditz era lei non ei pas, coma tu afirmes, de crear ua acadèmia. Que parle “d’un ens de caractèr academic”. I a un matís important. Ei per aquerò que dejà en an 2009, un occitanista dobtós, com jo, segons tu, inicièc des d’Aran e damb er IEO un moviment tara creacion d’ua autoritat lingüistica en conjunt d’Occitània. Un prètzhèt artenhut maugrat era oposicion deth nau govèrn aranés e eth sòn responsable lingüistic. Un ens ath quau a d’èster vinculat er IEA e a on an de desvolopar-se es grani acòrds ath torn dera lengua occitana. Clar qu’aquerò limitarà era capacitat de contrarotle de quauqu’un.
 
Que veigui que non ès pas socialista, ac auem comprés. Jo pertanhi a Unitat d’Aran un partit qu’ei coaligat damb eth PSC des der an 1990 e damb eth quau auem defenut d’ençà es ans 70, era justícia sociau e era identitat nacionau deth nòste país. Èm a favor deth dret a decidir des aranesi e des catalans. E òc, trebalhi damb es socialistes catalans, espanhòus e europèus tà qu’aquera madeisha justícia sociau que voi tath mèn país, artenhe a tota era planeta. Sabi pas a on milites, totun, un drin d’umilitat e de respècte pera gent e pes sues idees serie plan d’arregraïr, per’mor qu’a despiet des diferéncies que i son, èm en un país democratic a on encara, es qu’auem memòria, sabem dera dificultat d’articular-i ua democràcia e era contribucion impagabla qu’era esquèrra socialista a hèt tà hèr-la possibla.
 
Tà acabar, dider-te qu’ èm a on volem èster, possiblamet damb errors e encèrts, que formen part dera condicion umana, mès damb era clara conviccion de deféner aquerò per çò que un dia decidírem d’èster representants publics, e que validam damb aqueri qu’enes eleccions mos dan era sua confiança que non son pòqui. Ei ua diferéncia notabla damb aqueri d’auti qu’auent coma unic mèrit un lòc de confiança d’un govèrn determinat se dediquen ath combat politic tà arténher es favors que non guanhen enes urnes. Non ei eth mèn cas. Coma militant dera cultura, dera lengua e deth mèn país è dat tostemp era cara des der an 1980 en qué me presentè as prumères eleccions en Aran. Compreneràs donc que, tot e eth tòn interès per sajar d’emborralhar era mia imatge, tròbe enes tues paraules un discors pòc constructiu. Se bèth dia me cau conselh te le demanarè, non ac dobtes pas. De moment è trigat eth de d’auti occitanistes damb qui compartisqui combats a on non è pas auut eth plaser de trobar-te.
 
Corauament,
 

Francés Boya