O tòrni dire… i a un brave brieu que las canals de television exagonalas la jògan a l’estatsunidenca, que la granda majoritat de las emissions son enregistradas e qu’es pas estonant que, dins las enquistas, los sondaires nos venon dire que la “tele de papà” es mòrta e que los joves, quitament se son lo nas sus un ecran tot lo sant clame del jorn, agachan de programas a la demanda…

Demòra pas pas qu’una o doas canals que, per lo vièlh soi, presentan qualques interés e qu’an servat qualques emissions en “direct-live”, coma o dison e francés!

Alara, agachi las canals estrangièras o legissi la premsa; aital ai l’impression de perdre pas mon temps a de colhonadas… Mas dins la premsa tanpauc brutlan pas Carnaval cada jorn!

Aqueste divendres matin, suspresa; dins mon jornal local, tot en naut de la Una, legiguèri: “son compte es barrat … en causa de l’occitan! (p.3)” Levat las “exclusivitats” de vòstre servidor, un jornal regional o local publica pas de novèlas aital sens rason. En m’apercebi que relèva un article d’un news-magazine de París que conta la mesaventura d’un Marmandés amb la Caissa d’Estalvis de Marmanda. Aquel òme afirma qu’aviá sos documents bancaris en occitan dempuèi 2021 e que, sens ges de justificacion, seriá estat barrat e li aurián demandat de trobar un autra banca…

Ai pas tot comprés a prepaus dels documents bancaris en occitan… a mens qu’un chèc siá un document bancari. Dins aquel cas, soi astruc que de chècs en lenga nòstra ne fau dempuèi gaireben cinquanta ans ara e m’an totjorn pres lo montant de la moneda qu’èra escrich sul chèc, jamai mai jamai mens!

Preni un camin traversièr per explicar, en cas que foguèssetz d’ignorants patentants, que tot document oficial —e los documents d’una banca ne son— deu èstre escrich en francés, almens dempuèi 1992, quand “la langue de la République est le français” foguèt incluïda dins la Constitucion.

Aviam pas besonh d’aquò, pecaire que nòstres lengas istoricas malautejan — e nòstra lenga occitana millenària coma las autras malgrat que siá autan vièlha coma lo francés.

Per trobar d’occitan dins la premsa, dicha regionala, se cal levar de d’òra e son pas nombroses los jornals que balhan un estrapontin a un cronicaire per escriure qualques regas dins la lenga de nòstre país d’una faiçon regulara, setmanièra per ieu!

Le Petit Bleu es un d’aqueles que me laissa escriure çò que vòli dempuèi 1978.

Un amic, cronicaire coma ieu dins un jornal del Sud-Oèst, vegèt sa collaboracion “occitana” arrestada gaireben sens preavís amb un motiu digne de figurar dins las antologias de la bestiesa e de l’ipocrisia: ”Sèm dins l’obligacion d’arrestar vòstra cronica per rasons financièras!”

Quantes còps, d’Occitans repotègan contra la premsa regionala qu’ignòra nòstras lengas mas, que sàpii, los jornals son d’entrepresas privadas e los proprietaris ne fan çò que vòlon.

Un embrion de premsa occitana existís de quora en quora. I aguèt pendent 20 ans un setmanièr La Setmana que foguèt afondat per un organisme regional cargat de defendre la lenga e la cultura occitanas.

Coneissètz jornalet.com e coneissètz las dificultats que rescontra malgrat las collaboracions benevòlas e desinteressadas; ça que la a son sèti  en Espanha…

Per tornar a nòstre Marmandés que sembla pas comprene que son compte siá clavat mentre qu’un pauc pertot los departaments encoratjan vilas e vilatges a metre de panèls bilingües. Seriá un innocentòt de mai que ven de descobrir que la Tèrra, autan redonda coma es, es pas tan redonda qu’aquò.

O sabi, dins la regions Bretanha, País Basc, Occitània lingüistica (32 departaments) las collectivitats —pas totas— aquela politica rescontra la favor dels militants —n’i a que serián prèstes a cridar coma de piòts: “Avèm ganhat !”— mas aqueles panèus son pas legals, son juste tolerats per l’Estat gràcia a la bontat que coma cadun o sap es granda!!

Me fa pensar a Macào —ont passèri qualques jorns i a un detzenat d’ans— ont totes los noms de carrièras , dels sites, etc. son en chinés, cantonés e… portugués quand i a pas pus qu’un punhat de vièlhs expatriats sens un sòu que pòdon far res mai que morir a Macào.

L’Estat francés fa tot per que  nòstras lengas istoricas crèvan e a quitament pas lo coratge d’encoratjar a servar los noms qu’èran —que son— l’arma d’un pòble — en cò  nòstre lo pòble occitan. La religion d’Estat es lo francés, los autres pòdon e devon desapareisser al nom de la democracia, ça dison.

Aital ne va de nòstra democracia liberala avançada!